پزشکان هم سلامت مي‌خواهند

نگاهي به آن روي سکه بهداشت و درمان
 

وقتي مريض مي‌شويم و احساس کسالت داريم، وقتي احتياج به يک مشاور داريم تا براي درمان ما را راهنمايي کند و يا وقتي نياز به عمل جراحي پيدا مي‌کنيم، اين پزشک است که همه دردهاي جسمي و رواني ما را برطرف مي‌کند اما تا به حال به اين موضوع فکر کرده‌ايد که آيا خود پزشکان هم براي اينکه بتوانند درد ما را درمان کنند بايد از سلامت کاملي جسمي و رواني برخوردار باشند؟
در تمام مشاغل عوامل زيان‌آوري وجود دارند كه مي‌توانند افرادي را كه به آن شغل اشتغال دارند دچار بيماري كنند. عوامل متعددي هم در محيط کاري پزشکان سلامت آنها را تهديد مي‌کند و گاه جانشان را به خطر مي‌اندازد. حرفه پزشکي نيز مانند بسياري از حرفه‌هاي سخت ديگر، مخاطراتي دارد و پزشکان گاه‌ بي‌آنکه بدانند در معرض عوامل خطرناکي هستند که ممکن است به جسم و روان آنها صدمه وارد ‌کند. هر کس دچار بيماري مي‌شود به پزشک مراجعه مي‌کند اما پزشکان تا چه حد به فکر سلامت خودشان هستند. محيطي که پزشکان در آن کار مي‌کنند، بيماران و افرادي که او با آنها کار مي‌کند، وسايلي که يک پزشک مجبور است براي درمان و تشخيص و معاينه از آنها استفاده کند، در صورتي که نکات ايمني و بهداشتي در آن رعايت نشود، مي‌تواند براي پزشک و سلامت او خطرآفرين باشد.
عوامل زيان‌آور در محيط كار پزشکان هم مانند حرفه‌هاي ديگر به پنج گروه عمده تقسيم مي‌شوند كه عبارتند از: عوامل زيان‌آور فيزيكي، عوامل زيان‌آور شيميايي، عوامل زيان‌آور بيولوژيكي، عوامل زيان‌آور رواني و عوامل زيان‌آور ارگونوميك.

عوامل فيزيکي
 

در خصوص عوامل فيزيكي زيان‌آور در محيط كار عمده فاكتورهايي كه وجود دارند گرما، سرما، سر و صدا، افزايش و كاهش فشار و ارتعاش در محيط كار و پرتوهاي يونيزان و غير يونيزان است.
لازم است محيطي که پزشکان در آن کار مي‌کنند، از نور، حرارت، سيستم گرمايشي و سرماي کافي برخوردار باشد و سر و صدا در آن به گونه‌اي نباشد که براي تمرکز و تصميم‌گيري آنها آزاردهنده باشد. براي کاهش خطر پرتو‌ها مي‌توان از نشانگرهاي پرتو روي لباس پزشکاني که در اين بخش‌ها کار مي‌کنند، استفاده کرد.
محيط کاري برخي پزشکان به دليل وجود سر و صداي برخي دستگاه‌ها، براي مثال در بخش‌هاي ويژه وجود ارتعاش، گرما يا سرماي نامناسب، وجود نور ناکافي يا حتي گرد و غبار، سلامت جسمي و رواني آنها را به مخاطره مي‌اندازد. حتي شنيدن صداي اعتراض، ناله و فرياد بيماران دردمند و فريادهاي همراهان آنها تنها گوشه‌اي از مواردي است که روي سلامت اين افراد تاثير مي‌گذارد.

عوامل بيولوژيک
 

از جمله خطرات بيولوژيکي سلامت پزشکان تماس‌هاي مکرر با انواع ميکروب‌ها و باکتري‌ها و ويروس‌ها و قارچ‌هاو انگل‌هايي هستند که در محيط کاري وجود دارند. جراحات ناشي از فرورفتن سوزن در انگشتان، ترشح مايعات عفوني هنگام تعويض پانسمان بيماران، عفونت در اثر تماس با خون و مايعات و نمونه بافت‌هاي بيماري‌هاي خوني مانند ايدز و هپاتيت و خطر ابتلا به بيماري‌هاي مسري و واگيردار بيماران، از جمله دغدغه‌هاي پزشکان است و پزشکاني که با بيماران عفوني سرکار دارند بايد بيش از ديگران مراقب سلامت‌شان باشند. از آنجايي که اجتناب از عوامل عفوني در بيمارستان و در بخش‌هاي عفوني امکان‌پذير نيست، بايد علاوه بر کنترل عفونت و ضدعفوني کردن محيط، وسايل ايمني و لباس‌هاي مناسبي براي پيشگيري از ابتلا براي پزشکان فراهم شود.
پوشيدن لباس مخصوص سفيد پزشکي، زدن ماسک و شستشوي مرتب آنها از سرايت و انتقال بيماري‌هاي عفوني به خود پزشک و به بيماران تا حد زيادي جلوگيري مي‌کند.
رعايت نکات استاندارد و توجهات فردي سلامت پزشکان و بيماران و ساير کارکنان و همراهان بيماران را تضمين مي‌کند. شستشوي صحيح دست‌‌ها به طور مرتب، اصول اوليه کنترل عفونت است. دست‌ها پيش و پس از تماس با هر بيمار حتي با وجود کار با دستکش بايد شسته شود.

عوامل شيميايي
 

کار در بخش‌هاي گوناگون بيمارستان از جمله بخش راديولوژي، اتاق عمل، بخش‌هاي ويژه و بخش‌هاي عفوني، پزشک را در معرض خطر عوامل شيميايي متعددي قرار مي‌دهد.
وجود سرب در محيط راديولوژي، بوي بسياري از حلال‌ها، مواد شستشودهنده و ضدعفوني‌کننده در اتاق عمل و بخش‌هاي ويژه، انواع اسيدها، بخارات ناشي از بسياري داروهاي تزريقي، کار با مواد راديواکتيو و داروهاي شيمي‌درماني، همه و همه از عواملي هستند که سلامت جسمي او را تهديد مي‌کنند. جراحت و بريدگي در اثر تماس با اجسام تيز و برنده مانند تيغ و سوزن، سوختگي و تاول در اثر تماس با تجهيزات ضدعفوني‌كننده، آب داغ و لوله‌هاي بخار، برق‌گرفتگي به دليل اتصال به زمين يا عايق‌كاري نامناسب تجهيزات، جراحت پا و انگشتان در اثر افتادن اجسام مانند تجهيزات پزشكي، مسموميت حاد در اثر آزادشدن ناگهاني مواد شيميايي، تماس با پرتوهاي اشعه ايکس و منابع راديوايزوتوپ، تماس با پرتوهاي ليزر، تماس با داروهاي شيميايي، خطر مسموميت با بخار يا گاز‌هاي آزادشده هنگام تركيب كردن مواد (مانند اسيدها يا اكسيدكننده‌هاي تركيبات ارگانيك)، خطر مواجهه با گازهاي بي‌هوشي، آسيب و تحريكات و بيماري‌هاي پوستي به دليل استفاده مكرر از صابون، مواد شوينده و ضد عفوني‌كننده، تحريك و التهاب چشم، بيني و گلو در اثر تماس با ذرات گرد و غبار و بخارات مواد شوينده و پاك‌كننده، مسموميت مزمن به علت تماس طولاني‌مدت با داروها و مواد ضدعفوني‌كننده و گازهاي بي‌هوشي، حساسيت به لاتكس در اثر استفاده از دستكش‌هاي لاتكس و تماس با ساير تجهيزات پزشكي حاوي لاتكس همه و همه از جمله عوامل شيميايي تهديد کننده سلامت پزشکان است.

عوامل ارگونوميک
 

ايستادن‌‌هاي طولاني، شيفت‌هاي طولاني براي دانشجويان پزشکي و برخي پزشکان و همچنين شرکت در حوادث مانند سيل، آتش‌سوزي، جنگ و... کار در اتاق عمل و قرار گرفتن در وضعيت غيراستاندارد آنها را مستعد ابتلا به بيماري‌هاي عضلاني اسکلتي متعدد مي‌کند. پزشکاني که در شيفت شب کار مي‌کنند و چرخه زندگي معمولي را ندارند، بيش از سايرين در معرض خطر ابتلا به انواع بيماري هستند. كمردردهاي شديد به دليل حالات بدني نامناسب يا سرخوردن، ليزخوردن يا افتادن روي زمين‌هاي مرطوب، به‌ويژه در مواقع اورژانس، خستگي و كمردرد در اثر جابه‌جاكردن بيماران سنگين، يا ساعت‌هاي كار طولاني در حالت ايستاده سلامت آنها را تهديد مي‌کند. از اين رو انجام فعاليت‌هاي ورزشي در کاهش کمردرد و ساير مشکلات در اين افراد مفيد است.

عوامل رواني
 

محيطي که هر فرد در آن کار مي‌کند و ساعت‌هاي طولاني از روز را در آن به سر مي‌برد، نقش مهمي در سلامت روان افراد دارد. هرچه اين محيط شادتر و همراه با اتفاقات خوشايند باشد، روحيه‌اي تازه براي ادامه کار به فرد مي‌بخشد اما برخي از محيط‌هاي کاري سرشار از حوادث و اتفاقات ناگوار است که عده‌اي مجبورند بدون اينکه شکايتي داشته باشند، روز را در آن به شب و شب را به صبح برسانند. پزشکان از جمله افرادي هستند که مجبورند با وجود مشکلات زندگي خويش با درد و رنج بيماران همدلي کنند. ديدن کودکان سرطاني که در مراحل پاياني زندگي هستند، فوت بيماران، عود دوباره بيماري آنها و ناله‌هاي مادران و پدران و همراهان همه و همه روي روان پزشکان اثر مي‌گذارد اما با اين حال نبايد اجازه دهند روحيه شان خدشه‌دار شود. از طرفي تولد يک نوزاد و بهبود بيماران به آنها روحيه‌اي تازه‌ براي ادامه کار مي‌بخشد. بنابراين تفريحات و سرگرمي‌ها و مسافرت‌هاي دوره‌اي و خواندن کتاب‌هايي که موجب تجديد قوا و ايجاد روحيه‌اي شاد در آنها مي‌شود در سلامت روان پزشکان نقش موثري دارد.
منبع:http://www.salamat.com